Fazla Mesai (Çalışma) Nedir

   Fazla Mesai  4857 sayılı İş Kanunu’nun 41. maddesinde düzenlenmiştir. İşçi işe başlamadan işveren ile bir sözleşme yaparak maaşını belirler. Bu kişinin normal çalışma ücretinin karşılığıdır. İş Kanunu'nda belirtilen haftalık maksimum çalışma süresine kadar işçi bu meblağ üzerinden maaş alır. İş Kanunu’nda yapılan tanımlamaya göre, haftalık 45 saati, yani yasal çalışma süresini aşan çalışmalar fazla çalışma olarak belirlenmiştir. İş Kanunu’na göre normal çalışma süresi (haftalık 45 saat) günde 11 saati aşmamak koşulu ile, işyerinde haftanın çalışılan günlerine farklı bir şekilde dağıtılabilir. Yani haftalık 45 saati geçmeyen mesailer fazla çalışma sayılamaz.

Ayda Kaç Saat Fazla Mesai Yapılabilir?

Fazla çalışma süresinin toplamı bir yılda 270 saatten fazla olamaz. İşveren işçiye mesai yaptırmak yani kanunun deyimiyle fazla saatlerde çalıştırmak istiyorsa bunun için işçinin yazılı onayını alması gerekir. Bu onay fazla çalışma ihtiyacı olan işverence, her yılbaşında işçilerden yazılı olarak alınır ve işçi özlük dosyasında saklanır. Zorunlu nedenlerle veya olağanüstü durumlarda yapılan fazla çalışma ve fazla sürelerle çalışma için bu onay aranmaz.

Fazla Mesaide Zamanaşımı Ne Kadardır?

Fazla çalışma ücretlerinde zamanaşımı süresi 5 yıldır.

Fazla Mesaiyi Ödemeyen Patrona Karşı Ne Yapılır?

Fazla çalışma yapan ve bu çalışmalarının karşılığı ödenmeyen işçi, iş sözleşmesini haklı nedenle feshetme imkanı elde eder. Haklı nedenle fesih imkanı elde eden işçi, derhal fesih hakkını kullandığı andan itibaren işi bırakabilecek ve ihbar süresini  beklemek zorunda olmayacaktır. Ayrıca kıdem tazminatına da hak kazanacaktır.

PEKİ FAZLA MESAİ NASIL HESAPLANIR?

Fazla mesai yani haftalık 45 saati aşan çalışmalarda, her fazladan saat için %50 zamlı ödenmelidir. Bir işçinin fazla mesaisini hesaplamak istiyorsak öncelikle saat başı aldığı ücreti bilmeli ve üstüne saatlik ücretinin %50'sini eklemeliyiz.

FAZLA ÇALIŞMASI YASAK OLAN KİŞİLER?

-18 yaşını doldurmamış işçiler

-Gebe, yeni doğum yapmış ve çocuk emziren işçiler

-Kısmi süreli çalışan işçiler

-Sağlığının elvermediğini belgeleyen işçiler

KİMLER FAZLA MESAİ TALEP EDEMEZ?

-İşyerinde üst düzey yönetici olarak çalışan yönetici konumunda olan işçiye  yüksek ücret ödenmesi durumunda, aynı yerde görev ve talimat veren başka üst düzey yönetici de olmaması halinde işçinin çalışma gün ve saatlerini kendisinin belirlediği kabul edileceğinden bu durumda fazla çalışmaya hükmedilmemektedir.

Yargıtay Hukuk Genel Kurulunun 15.11.2006 gün ve 2006/9-676 E., 2006/727 K. ve 24.12.2008 gün ve 2008/9-774 E, 2008/785 K. sayılı kararlarında da açıkça benimsendiği üzere, işyerinde üst düzey konumda çalışan işçinin, görev ve sorumluluklarının gerektirdiği ücretinin ödenmesi durumunda ayrıca fazla çalışma ücretine hak kazanılması olanaklı değildir.

Yargıtay 15.03.2017 Tarih 2014/22-2421 Esas 2017/508 Karar Bu ilkeler çerçevesinde somut olaya bakıldığında davacının şantiye şefi olduğu, şantiyede kendisine emir ve talimat veren daha üst düzeyde bir yöneticinin bulunduğu hususunun iddia ve ispat edilemediği sabittir. Öte yandan dava dilekçesi ile dosyadaki bilgi ve belgelerden davacının 2008-2009 yıllarında 4.000 TL ilâ 4.500 TL gibi yüksek bir ücret aldığı düşünüldüğünde, kendisine ayrıca fazla çalışma ücreti verilmesi gerektiği kabul edilemez.

-Yargıtay içtihatlarıyla da istikrar kazanmış uygulamaya göre, bazı meslek gruplarında fazla çalışma kabul edilmemektedir. Örneğin; tıbbi mümessiller çalışma saatlerini kural olarak kendileri belirlemektedir. Bu durumda fazla çalışma yaptıkları günlük faaliyet ve çalışma planları ayrıntılı incelendikten sonra belirlenmektedir. 

Yargıtay Bir Kararında : “Davacının ilaç mümessili olarak “home office” yöntemiyle evinden çalıştığı, günlük çalışma programını kendisinin belirlediği ve ekstra çalışmaların karşılığında prim aldığı anlaşılmakla, çalışma saatlerini kendisi belirleyen davacının fazla çalışma ücret talebinin reddi gerekirken kabulü hatalı olup bozmayı gerektirmiştir.” (9 Hukuk, 2010/12055 E.)

-Kapıcıların esnek çalışma saatlerine tabi oldukları ve kapıcı konutları da işyerinin içinde olduğu gözetildiğinde fazla çalışma yaptıkları kabul görmemektedir.

-Karayolları Trafik Yönetmeliği 98. maddesine göre şoförlerin bir günde dokuz saatten fazla araç kullanmaları mümkün değildir. Takograf kaydı ve belge gibi kesin deliller sunulmadığı takdirde, yasaya göre şoförlerin (özellikle tır şoförlerinin) bir günde en fazla dokuz saat çalıştığının kabulü gerekir. Bir şoför 7 gün çalışsa bile; 7 gün x 9 saat = 63 saat toplam çalışma süresi olacaktır. kesin delil ibraz edilmediği müddetçe; şoförlerin 1 haftada en fazla 18 saat fazla mesai yapması mümkündür.

-Her meslek grubunun çalışma şartları kendine özgü olduğundan fazla çalışma somut olaya göre değerlendirildiği unutulmamalıdır.

   En doğru bilgiyi size her zaman avukatınızın vereceğini unutmayın.