İŞ KANUNUNDA DENEME SÜRESİ

 

 

Deneme süresi, 4857 sayılı İş Kanunu’nun 15. maddesinde düzenlenmiştir:

“Deneme süreli iş sözleşmesi

MADDE 15. – Taraflarca iş sözleşmesine bir deneme kaydı konulduğunda, bunun süresi en çok iki ay olabilir. Ancak deneme süresi toplu iş sözleşmeleriyle dört aya kadar uzatılabilir

 

 

Deneme Süresi Nedir?

   Deneme süresi işçinin çalışma şartlarını görmesi, işyerine ve işine uyum sağlayıp sağlayamayacağının anlaşılması için belirlenen süredir. Deneme süresi asıl sözleşmelerde bulunmaz, şayet taraflar deneme süresi istiyorlarsa sözleşmeye böyle bir hüküm koymak zorundadırlar. Bu nedenle, deneme süresinin varlığını iddia eden taraf, iş sözleşmesinde deneme kaydının varlığını ve öngörülen deneme süresinin ne kadar olduğunu ıspatlamakla yükümlüdür. İş sözleşmesi yazılı yapılmadığı takdirde, sözleşmeye deneme süresinin konulduğunu ispatlamak çok zor görünmektedir. Taraflar iş sözleşmesini yazılı yapmamakla birlikte, sadece deneme kaydını gösteren özel bir metin imzalamışlarsa bu da geçerlidir. Ancak, herhangi bir yazılı belge bulunmayan hallerde, karşı taraf ikrar etmedikçe, deneme kaydının ispatı mümkün görünmemektedir.

 

Deneme Süresi Ne Kadardır?

   4857 sayılı İş Kanunu’nun 15’inci maddesine göre deneme süresi en fazla 2 ay olarak belirlenebilir. Fakat toplu iş sözleşmeleriyle dört aya kadar uzatılabileceği kanunda düzenlenmiştir. İşveren ve işçi deneme süresini azaltabilirler fakat arttıramazlar. 

 

Deneme Süresinde Sigorta Yapılır mı?

Bazı işverenler sigorta yapmamak için deneme süresini öne sürmektedir. İşverenin bu tutumu hukuka aykırıdır çünkü işveren işçi işe başlamadan önce işçinin sigortasını başlatmak ve işçiyi sigortalı olarak çalıştırmak zorundadır. Aksi takdirde işverene kanun uyarınca idari para cezası uygulanır.

 

Deneme Süresinde İşten Çıkarma ve Deneme Süresinde İstifa

(Deneme Süresinde İhbar Süresi)

Deneme süresi içinde sözleşme her 2 tarafa da bildirim sürelerine uymadan ve tazminatsız olarak fesih hakkı verir.  Fakat işçinin çalıştığı günler için ücret ve diğer hakları saklıdır. Yani ihbar sürelerini beklemeden istifa edebilirsiniz aynı şekilde işveren sizi ihbar süresine uymadan çıkarabilir. Bu süreler azami süreler olduğundan, daha uzun süreler öngörülmüş olsa bile, iş sözleşmelerinde iki ay, toplu iş sözleşmelerinde dört ay dolduğunda deneme süresi sona erer.

Deneme süresi içinde taraflar iş sözleşmesini bildirim süresine gerek olmaksızın ve tazminatsız feshedebilir. İşçinin çalıştığı günler için ücret ve diğer hakları saklıdır.

 

Kıdem Tazminatı ve Yıllık İzinde Başlangıç Süresi Ne Zamandır?

Deneme süresi, yıllık izin ve kıdem tazminatının hesaplanmasında süreye eklenir. Çünkü önemli olan işçinin işe başlangıç tarihidir ve hesaplamalarda bu tarih esas alınır. Yani 2 ay deneme süresi dahil 1 yıl çalışan işçi 10 ay değil, 1 yıl çalışmış olarak kabul edilir.

 

 

 

Deneme Süresinde Maaş Verilmesi

   Deneme süresi işçiye maaşının ödenmemesi ya da geç ödenmesi için konulmuş bir hüküm değildir. İşveren işçiye asgari ücretten az olmamak şartıyla çalıştığı günlerin parasını eksiksiz ödemek zorundadır, daha sonra ödemeyi teklif edemez. İşçi 1 gün bile çalışsa ücreti ödenmelidir.

 

 

Toplumumuzda deneme süresi işveren lehine yorumlansa da işçiler için de çok önemlidir. İşçi bu süre içinde şayet işi beğenmez ya da koşullardan memnun kalmazsa tazminatsız bir şekilde işten ayrılabilir. Deneme süresinin amacı işveren ve işçinin birbirini tanımaları ve koşulları görmesi içindir.

 

 

   En doğru bilgiyi size her zaman avukatınızın vereceğini unutmayın.